Khi những chiếc tàu thủy dùng chở hàng trên kênh đào Canal du Midi (miền nam nước Pháp) trở nên lỗi thời trước những phương tiện giao thông đường bộ hiện đại, dòng kênh đào độc đáo này vẫn được gìn giữ phục vụ du lịch.
Du khách đi theo đoàn trên Canal du Midi
Tôi đến Canal du Midi vào những ngày cuối xuân, thời tiết đang giao mùa nên dòng kênh vốn nổi tiếng bởi vẻ đẹp vừa cổ kính vừa hiện đại lại càng lộng lẫy hơn khi hai bên bờ ngập tràn hoa dại đủ màu sắc. Đẹp đến nao lòng, khiến khi ngắm bóng hai hàng thông to cao sừng sững hai bên bờ soi bóng xuống dòng kênh, tôi tự nhủ cứng cáp mạnh mẽ như cây thông cũng có khi phải mềm lòng trước vẻ đẹp này. |
Rất nhiều gia đình ở Âu châu và đặc biệt ở Pháp thường thuê nguyên tàu để du lịch hè như vậy thường kéo dài khoảng 2 tuần
Canal du Midi được xây dựng từ năm 1667 và từng có tên gọi là Canal Royal en Languedoc (kênh đào Hoàng gia Languedoc) dưới thời Vua Louis Mặt Trời, nối liền biển Đại Tây Dương và Địa Trung Hải. Thời đó, các thương buôn chở hàng hóa muốn đi từ Đại Tây Dương sang Địa Trung Hải thường phải đi vòng qua Tây Ban Nha, vừa xa xôi hiểm trở lại luôn đối diện nạn cướp biển thường xuyên. Canal du Midi ra đời giải quyết cả hai vấn nạn đó: rút ngắn đường đi và bảo đảm an toàn cho thương thuyền qua lại.
Xây liên tục trong 15 năm, tháng 5.1861, kênh đào được hoàn tất. Đã hơn 300 năm, Canal du Midi ngày nay vẫn còn họat động phục vụ du lịch là chính và trở thành dòng kênh đào cổ nhất của châu Âu, được UNESCO công nhận là di sản thế giới từ năm 1996. Năm 1980, hoạt động thương mại trên dòng kênh này được chấm dứt, kênh trở thành tuyến đường thủy độc đáo phục vụ du lịch cho khách Âu châu và là niềm tự hào của người dân Pháp, đặc biệt là miền nam nước Pháp.
 Canal du Midi thanh bình những ngày cuối xuân
Nối liền hai biển, nhưng Canal du Midi có độ dốc rất lớn, cao đến 190m. Để thay đổi hoặc cản độ dốc của dòng chảy, các nhà thiết kế kênh ngày trước đã sáng kiến xây những Fronseranes, gọi là những âu tàu. Cả dòng kênh dài gần 2,5km này có 103 cái âu tàu. Mỗi âu được đóng và mở bởi cánh cửa sắt lớn, nặng nhưng được thiết kế dễ đóng mở, sẽ không có một giọt nước nào ở trên đổ xuống và chính những cánh cửa sắt này giúp ngăn dòng chảy, giảm lực khi tàu đến đây.
Chẳng hạn, khi tàu đang ở bậc nước ở trên cao, đằng sau cánh cửa số 7, cánh cửa sắt thứ 6 bên dưới sẽ được đóng lại, giữ nước từ trên đổ xuống, theo đó, tàu sẽ từ từ trôi hạ xuống. Rồi cửa sắt thứ 5 sẽ được đóng chặt, cửa số 6 được mở ra đề tàu tiếp tục đi xuống. Song song với các thao tác “đóng mở” đó, phải có ít nhất 2 người lên bờ cột dây thừng vào những trụ neo trên hai bờ kênh để giữ tàu khỏi bị tuột hay bị va đập vào cửa sắt. Một hoạt động lý thú và không đơn giản. |
 Cánh cửa sắt được mở từ từ, nước từ trên âu trên chạy xuống âu dưới để tàu từ từ hạ xuôi về cảng Sete trên bờ biển Địa Trung Hải
 Mùa du lịch trên Canal du Midi. Khách chủ yếu đến từ các nước châu Âu |
Tôi bắt chuyện với ông bà Bernard, dân địa phương, đang tản bộ với chú cún cưng trên đường. Theo ông Bernard, cách đây khoảng 20 năm, một chương trình nghiên cứu của chính phủ Pháp, trị giá hàng triệu Euro, đầu tư xây dựng 2 toa tàu lửa song song cạnh Canal du Midi với mục đích thay thế hoạt động “chậm như rùa” của những cánh cửa sắt. Tuy nhiên, chỉ sau một thời gian ngắn, những toa xe lửa và hệ thống đường ray trở thành khối sắt “trùm mền” để đó. Vừa kể vừa đưa tay chỉ toa tàu lửa bắng sắt đã có dấu hiệu rỉ sét, bà Bernard tiếp lời: “Việc lập đường sắt bên cạnh là tính toán sai lầm và cả thất bại của con người hiện đại ngày nay”.
Nghe họ nhận xét, bỗng dưng, tôi cứ nghĩ mãi về những tuyến cáp treo lên Yên Tử hay chiếc thang máy lên núi Ngũ Hành Sơn ở Việt Nam. Du lịch ngày nay, không, nói đúng hơn là cả ngày hôm qua, du khách thật khó chấp nhận sự can thiệp thiếu tính thẩm mỹ của bàn tay con người, cho dù, nó mang lại sự thoải mái dễ chịu cho du khách.
 Sau khi chi hàng triệu Euro để nghiên cứu và xây dựng toa xe lửa thay thế đường thủy “chậm như rùa” trên Canal du Midi, dự án bị trùm mền |
Đến Canal du Midi vào mùa hè, du khách dễ dàng bắt gặp những con tàu du lịch trắng muốt, khởi hành từ Bordeaux xuôi về cảng Sète. Rất nhiều gia đình ở châu Âu và đặc biêt ở Pháp thường thuê nguyên tàu để du lịch hè như vậy, kéo dài khoảng 2 tuần. Vừa đi vừa ngắm cảnh, có thể neo tàu lại, lên bờ đạp xe dạo dưới tán cây platane xanh mượt thẳng tắp bên hai bờ kênh.
Mùa thu, cây hai bên bờ kênh nhuốm màu vàng rực, màu đỏ ối như bức tranh cổ tích. Nhưng đông về, Canal du Midi trở lại sự im ắng không một bóng người, cây cối hai bên bờ kênh trụi lá, đứng im phăng phắt in bóng dưới lòng kênh lạnh buốt. Lúc này, dòng kênh cũng như hàng cây trơ cành kia, như đang đứng yên ngẫm nghĩ điều gì sau bao tháng ngày sôi động.
